เรื่องสั้นของมนุษย์เงินเดือน

ตอนเรียนที่จบแล้วออกมาทำงานแรกๆ นั้น ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญช่วงหนึ่งของชีวิตผมครับ
    จริงๆ แล้วผมคิดว่าสำหรับคนปัจจุบันที่ใช้ชีวิตตามเกณฑ์การศึกษามาตลอด เมื่อเปลี่ยนผ่านจากรั้วมหาวิทยาลัยมาสู่วัยทำงานก็มักจะรู้สึกว่าชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงกันทั้งนั้น จากที่ไม่ต้องรับผิดชอบอะไรก็ต้องเริ่มต้องหารายได้เองอย่างจริงจัง จากที่เรียนๆ เล่นๆ อยู่กลางหมู่เพื่อนๆ ก็ต้องมากลายเป็นเด็กใหม่ในโลกของผู้ใหญ่ มีเพื่อนบางคนที่ทนรับ ‘ชีวิตจริง’ ไม่ค่อยได้ ก็รีบหาทางออกด้วยการไปเรียนต่อเพื่อจะยืดชีวิตวัยเรียนของตัวเองให้ยาวออกไปอีกหน่อยก็มี (แต่ก็มีเพื่อนอีกบางคนที่วางแผนชีวิตไว้แล้วว่าจะต้องเรียนต่ออะไร)
    ผมเองก็รู้สึกแปลกแยกกับชีวิตจริงไม่เบา ถึงที่งานที่แรกของผมไม่ต้องมีการตอกบัตร แต่ก็มีอะไรหลายๆ อย่างที่คนในที่ทำงานทำคล้ายๆ กัน อย่างเช่นรีบกินข้าวเที่ยงในหนึ่งชั่วโมงเหมือนกัน พูดคุยเรื่อง ‘ในกระแส’ หรือเรื่อง ‘ดินฟ้าอากาศ’ คล้ายๆ กัน แล้วก็บ่นเรื่องความลำบากตอนปลายเดือนเหมือนๆ กัน
    ทำงานไปสักสองสามเดือน ผมก็รู้สึกเหมือนตัวเองแก่ลงทันตาเห็น ตอนนั้นผมนึกท้อในในว่าวิชาที่ร่ำเรียนมามอบการงานน่าเบื่อแบบนี้ให้ผมหรือนี่ และโลกแห่งการเขียนหนังสือก็กลายเป็นโลกใหม่ที่สร้างความน่าตื่นเต้นให้ผม ตอนนั้นผมกลับบ้านมานั่งเขียนโน่นนี่ก๊อกๆ แก๊กๆ อยู่แทบทุกวัน จำได้ว่าตอนแรกยังพิมพ์ดีดไม่ได้ ก็อาศัยเขียนลงสมุดก่อน แล้วมานั่งกดแป้นทีละตัวเพื่อทำเป็นไฟล์คอมพิวเตอร์อีกที ซึ่งข้อดีก็คือมันทำให้ผมได้อ่านทวนไปด้วยอีกรอบ
    เรื่องสั้นเรื่องที่สามของผมชื่อเรื่อง ‘เมื่อวานของวันพรุ่งนี้’ เป็นเรื่องที่พูดถึงมนุษย์เงินเดือนโดยตรงครับ ตอนนั้นมันคงจะเป็นเรื่องที่อยู่ในใจเอามากๆ ผมเขียนเรื่องนี้ไม่นาน แล้วก็ส่งไปที่หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ เซ็กชั่นจุดประกาย เพราะว่าตอนนั้นที่บ้านรับหนังสือพิมพ์เล่มนี้ ส่งไปไม่นาน เพื่อนผมคนหนึ่งที่อยู่ที่นั้นแล้วรู้จักกับพี่นันทขว้าง สิรสุนทร ซึ่งตอนนั้นดูแลหน้าเรื่องสั้นอยู่ก็บอกว่าเรื่องนี้ไม่ผ่านการพิจารณา ผมก็ไม่ได้รู้สึกอะไร ประมาณว่ายังมั่นใจอยู่ว่ามันโอเคนะ ก็เลยส่งไปที่สตรีสาร แล้วรู้สึกว่าช่วงนั้นสตรีสารจะปิดตัวลงพอดี ผมก็เลยส่งไปที่มติชนสุดสัปดาห์อีก รออยู่หลายเดือนมาก ก็ไม่ได้ลง แต่ความมั่นใจยังอยู่ครับ คราวนี้ผมส่งไปที่ช่อการะเกด ของคุณสุชาติ สวัสดิ์ศรี เลย (กล้าหาญมากๆ ) แต่ในที่สุดทางช่อการะเกดก็แจ้งมาว่าไม่ผ่านการพิจารณา กลายเป็นว่าผ่านมาเกือบปีแล้ว เรื่องสั้นเรื่องนี้ยังไม่ได้ตีพิมพ์ที่ไหนเลย
    ผมกลับมานั่งอ่านเรื่องสั้นเรื่องนี้แบบพิจารณาอีกที แล้วผมก็ตัดสินใจแก้ไขมัน พล็อตและลำดับการเล่าเรื่องยังเหมือนเดิม แต่ผมเติมความใจเย็นลงไป แล้วก็เปลี่ยนตอนจบให้มันไม่ชัดเจนขึ้นนิดหนึ่ง คือดูคลุมเครือขึ้นนิดๆ (แต่ก็ยังเข้าใจได้อยู่ดี)  …ผมรู้สึกว่ามันดีขึ้นเป็นกอง
    แล้วมันก็ได้ตีพิมพ์ที่แพรวจนได้ครับ

* * * * * * * * * *

เมื่อวานของวันพรุ่งนี้

    ตอนแรกผมก็นึกว่าวันนี้คงจะเป็นเหมือนวันอื่นๆ ทั่วไป เหมือนเมื่อวานนี้แล้วก็เหมือนวันพรุ่งนี้ แต่พอผมหยิบหนังสือพิมพ์ฉบับเช้าประจำวันนี้ขึ้นมาอ่าน ผมก็รู้สึกว่ามีเรื่องแปลกๆ เกิดขึ้นเสียแล้ว เพราะมันเป็นหนังสือพิมพ์ฉบับประจำวันพุธที่ 2 ตุลาคม ก็ผมจำได้ว่าเมื่อวานนี้เป็นวันจันทร์นี่นา — วันจันทร์ที่ 30 กันยายน 2539 แน่นอน ถ้าผมไม่ได้กำลังอ่านข่าวของวันพรุ่งนี้อยู่หนังสือพิมพ์ก็คงลงวันที่ผิดแน่ แต่พอผมพลิกดูหน้าอื่นๆ ทุกหน้าก็พิมพ์วันที่เป็นวันพุธที่ 2 เหมือนกันหมด คราวนี้แหละ เรื่องแปลกจริงๆ เสียแล้วสิ
    ผมอาบน้ำแต่งตัวแล้วออกจากบ้านไปขึ้นรถเมล์เหมือนทุกวัน ขณะที่อยู่บนรถเมล์ผมก็ครุ่นคิดถึงเรื่องหนังสือพิมพ์เมื่อเช้าไปด้วย จะเป็นไปได้ไหมว่าหนังสือพิมพ์ฉบับนั้นลงวันที่ผิดทั้งฉบับ ก็วันนี้มันเป็นวันอังคารแน่ๆผมจำไม่ผิดหรอก เมื่อวานนี้เป็นวันจันทร์ พอตื่นมาอีกวันจะกลายเป็นวันพุธไปได้ยังไง
    เพื่อความแน่ใจผมจะต้องรู้ให้ได้ว่าวันนี้มันเป็นวันอะไรกันแน่ แต่จะทำยังไงดีล่ะ? ลองถามคนอื่นดูน่าจะดี
    “ขอโทษครับ ไม่ทราบว่าวันนี้วันที่เท่าไหร่ครับ?” ผมถามหญิงสาวที่ยืนโหนรถเมล์อยู่ข้างหน้า
    “เออ…2 ค่ะ” เธอตอบพร้อมกับทำหน้าแปลกๆ คงนึกว่าผมจะจีบเธอกระมัง แต่คำตอบของเธอก็ยังไม่ทำให้ผมหายข้องใจ ผมจึงต้องถามเธออีกที
    “วันนี้วันพุธใช่ไหมครับ?”
    เธอตอบชัดถ้อยชัดคำว่า “ใช่ค่ะ” แล้วทำหน้าแปลกเข้าไปอีก คราวนี้คงเป็นเพราะเธอดูออกว่าผมไม่ได้ตั้งใจจะจีบเธอมากกว่า ผมรีบกล่าวขอบคุณเธอแล้วทำท่าเหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น
    เอ… หรือผมจะนอนหลับไปหนึ่งวันเต็มๆ เสียแล้ว เป็นไปได้หรือนี่! ยิ่งคิดผมก็ยิ่งสับสน เป็นไปไม่ได้หรอกโว้ย จะขี้เซาอะไรขนาดนั้น
    ผมมาถึงที่ทำงานเกือบแปดโมงเช้าเหมือนวันอื่นๆ ผมต้องเร่งฝีเท้าเพื่อไปตอกบัตรให้ทันก่อนเวลาเข้าทำงาน บางทีถ้าวันนี้เป็นวันพุธจริงล่ะก็ ผมอาจจะขาดงานไปหนึ่งวันแล้วก็ได้
    เป็นการขาดงานโดยไม่ได้ลาเสียด้วย!
    แต่ผมก็โล่งใจ เมื่อหยิบบัตรตอกเวลาขึ้นมาดูแล้วพบว่าเมื่อวานผมไม่ได้ขาดงานอย่างที่คิดไว้ ถ้าอย่างนั้นวันนี้ก็เป็นวันพุธจริงๆ น่ะสิ แต่ทำไมผมถึงไม่มีความทรงจำเกี่ยวกับเมื่อวานนี้เลยล่ะ เออ… ผมหมายถึงเมื่อวานที่เป็นวันอังคารน่ะ
    ผมเดินไปนั่งลงที่โต๊ะทำงานของตัวเอง เพื่อนร่วมงานคนหนึ่งทักขึ้นว่า “เป็นไงครับ เมื่อเช้ารถติดมากไหมครับ?” ผมยิ้มจืดๆ ให้เขาแทนคำตอบ รู้สึกเบื่อกับคำถามพื้นๆ อย่างนี้เต็มที ความจริงเราแค่ยิ้มทักทายกันก็น่าจะพอแล้ว ไม่จำเป็นต้องใช้คำถามที่ไม่ต้องการคำตอบพวกนี้ก็ได้ นี่ถ้ามีใครทักผมด้วยคำถามแปลกๆ บ้างผมคงจะดีใจมากทีเดียว อย่างเช่น “เป็นไงครับ ท่าทางคุณเหมือนจะจำเรื่องเมื่อวานไม่ได้เลยนี่ ผมเล่าให้ฟังเอาไหมครับ?” ไงล่ะ
    งานของเมื่อวานวางอยู่บนโต๊ะ ผมพลิกๆดูก็พบว่าผมได้เซ็นรับรองไปเรียบร้อยแล้ว แต่เมื่อลองอ่านเนื้อหางานอย่างจริงจังผมกลับจำไม่ได้ว่างานพวกนี้ได้ผ่านตาไปแล้วตั้งแต่เมื่อไหร่
    โอ… ผมจำเรื่องอะไรที่เกี่ยวกับเมื่อวานไม่ได้เลยจริงๆ นะนี่
 
    “ขอโทษครับ คุณเป็นหัวหน้าฝ่ายประมาณราคาใช่ไหมครับ?”
    ผมเงยหน้าขึ้นก็พบชายวัยกลางคนยืนตีหน้าเครียดอยู่ตรงหน้า ผมตอบเขาว่า “ใช่ครับ”
    “เมื่อวานนี้คุณเซ็นอนุมัติงานหมายเลข 251/38 ใช่ไหมครับ รู้ไหมว่าฝ่ายคุณประมาณราคาผิดไปบานเลย คุณลองดูตรงนี้สิครับ คนงานกรรมกรบ้าอะไรทำงานได้วันละสองพัน” เขาใส่ผมเป็นชุดทันที
    “เนี่ยผมส่งเอกสารไปให้ลูกค้าแล้วเขาต่อว่ากลับมา คราวหลังคุณช่วยถี่ถ้วนกับงานมากกว่านี้หน่อยนะ อย่างนี้บริษัทของเราเสียหายนะครับ”
    ผมชักเลือดขึ้นหน้า เขาเป็นใครกันถึงสามารถมาสั่งสอนเจ้าหน้าที่ระดับหัวหน้าแผนกอย่างผมได้
    “ใจเย็นๆ หน่อยสิครับ” ผมพูดเสียงแข็ง “ไหนขอผมดูเอกสารหน่อยสิ”    
    เขายื่นเอกสารฉบับนั้นมาให้ผม เมื่อผมเปิดดูก็พบลายเซ็นของตัวเองลงวันที่ของเมื่อวาน ถึงอย่างนั้นก็ตาม ผมก็จำไม่ได้อยู่ดีว่าเซ็นไปตั้งแต่ตอนไหน
    ถึงแม้หลักฐานจะมีอยู่ชัดเจนว่าเป็นความผิดของผม แต่ผมกลับรู้สึกเหมือนถูกใส่ร้าย
    “เออ… คือผมจำไม่ได้เหมือนกันว่าเซ็นไปตั้งแต่เมื่อไหร่น่ะครับ” ผมพูดเบาๆ
    “แต่นี่มันลายเซ็นคุณไม่ใช่หรือครับ… ลงวันที่เมื่อวานนี้ไงล่ะ” เขาพูดเสียงดังจนเกือบตะโกน ทุกคนในห้องหันมามอง “ทำผิดแล้วก็ยอมรับซิครับ ผมก็ไม่ได้ว่าอะไรคุณมากมายหรอก แค่มาบอกให้รู้ว่าลูกค้าเขาต่อว่ามาเท่านั้นแหละครับ”
    ผมเริ่มสับสน ไม่รู้จะเถียงเขายังไงดี แต่ยังไงผมก็ไม่ยอมรับผิดหรอก ก็ผมไม่ผิดนี่นา
    “คุณไม่เข้าใจหรอกครับ เอาเป็นว่าผมยืนยันว่าไม่ใช่ความผิดของผมก็แล้วกัน แต่ผมก็เสียใจนะที่เกิดเรื่องแบบนี้ขึ้นมา คราวหน้าคราวหลังผมจะไม่ให้เกิดขึ้นอีก ผมสัญญา” ผมพยายามปัดเรื่องให้พ้นตัว
    “เฮ้ย คุณไม่รับผิดชอบอย่างนี้ได้ยังไง…. เอาเหอะ ไม่ยอมรับผิดก็ไม่เป็นไร แต่ผมเตือนคุณไว้เลยนะว่าทำงานอย่างนี้ไม่มีทางเจริญหรอก” เขาพูดจบแล้วสะบัดหน้าเดินหายไป
    ทิ้งให้ผมยืนหน้าตึงอยู่ท่ามกลางสายตานับสิบคู่

    ผมนั่งทำงานของผมอยู่ครู่หนึ่ง ผู้อำนวยการประจำฝ่ายของผมก็เดินมาที่โต๊ะแล้วเรียกให้ผมเดินตามเข้าไปในห้อง บอกว่ามีเรื่องสำคัญจะคุยด้วย
    “เมื่อกี้นี้คนจากฝ่ายขายเขามาฟ้องพี่ ว่าเราไปเถียงเขาเรื่องที่เราทำงานพลาดแล้วไม่ยอมรับผิด เป็นความจริงหรือเปล่า?” เขาแทนตัวเองว่า ‘พี่’ เพราะเราสนิทกันพอสมควร
    “เออ…ครับ” ผมไม่รู้จะพูดอะไรที่ดีกว่านั้น
    “แต่เขามีหลักฐานอะไรชัดเจนนี่ เรื่องแค่นี้ไม่น่าซีเรียสนี่นา ทำงานมันก็ต้องมีพลาดพลั้งไปบ้างล่ะ พอเขาโวยมาเราก็ขอโทษเขาไปซะ พูดจาดีๆ กับเขาหน่อยเท่านั้นเองไม่งั้นคราวหลังจะมองหน้ากันไม่ติด…”
    “คือพี่ครับ ผมอธิบายได้นะครับ” ผมพูดขัดจังหวะขึ้น
    “เอ้า ไหนลองว่ามาสิ” เขาสะดุ้งเล็กน้อย คงแปลกใจที่ผมแทรกขึ้นมา  
    ผมเล่าเรื่องประหลาดที่เกิดขึ้นให้เขาฟัง พยายามทำท่าทางและน้ำเสียงให้จริงจังที่สุด แรกๆเขาทำท่าเหมือนจะไม่เชื่อ แต่พอผมยืนยันมากๆ เข้า เขาก็เริ่มตั้งใจฟังคำพูดของผม
    เรานั่งเงียบกันอยู่ครู่หนึ่ง ดูเหมือนเขากำลังใช้เวลาคิดตัดสินใจอยู่ว่าจะเอายังไงกับผมดี
    แล้วเขาก็พูดขึ้นมาในที่สุดว่า “เอาล่ะ… ถ้าเรื่องที่เราพูดเป็นความจริงล่ะก็ พี่ว่าเราน่าจะไปให้หมอเขาเช็คร่างกายดูซะหน่อยนะ เอาพวกจิตแพทย์ก็ได้”
    พอเห็นผมทำหน้าเซ็งๆ เขายิ้มให้ผมเหมือนจะบอกว่าเป็นการพูดล้อเล่น
    “แต่ไม่ว่าเรื่องจริงจะเป็นยังไงก็ตาม พี่ว่ามันไม่สำคัญหรอก ลองคิดดูสิ ชีวิตในอดีตของเรามีเรื่องอะไรต่างๆมากมายที่เราไม่สามารถจะจดจำได้หมด สมมุติว่าความทรงจำของเราหายไปสักวันสองวันมันก็ไม่เห็นจะเป็นเรื่องใหญ่โตอะไรมากมายนี่ พี่ว่าเรื่องในปัจจุบันและอนาคตต่างหาก ที่เราจะต้องคิดถึงให้มากๆ เข้าไว้ เดี๋ยวเราไปขอโทษทางฝ่ายขายเขาหน่อยก็แล้วกัน… เอาล่ะ ไปทำงานต่อเถอะ”
    ผมรับปากอย่างว่าง่ายแล้วเดินออกมา

    จริงๆ แล้วผมว่าที่พี่เขาพูดก็น่าคิดอยู่เหมือนกัน ถ้าหากความทรงจำในชีวิตของผมหายไปสักวันสองวันมันก็ไม่น่าจะเป็นปัญหาอะไรมากมาย แต่ไม่ใช่เพราะว่าอดีตเป็นเรื่องไม่สำคัญหรอก… เป็นเพราะชีวิตที่ต้องทำอะไรซ้ำๆ กันทุกวันต่างหาก ทำงานซ้ำๆ เดินทางไปกลับระหว่างบ้านกับที่ทำงานซ้ำไปซ้ำมา รวมทั้งคำถามทักทายซ้ำซากที่เราต้องพูดอยู่ทุกวันพวกนั้นด้วย ที่ทำให้แต่ละวันในชีวิตของผมไม่มีวันไหนต่างจากวันอื่นๆ จนเป็นที่น่าจดจำเลยสักวันเดียว…
    ดังนั้นถ้ามันจะหายไปสักวันก็ไม่ใช่เรื่องน่าเสียดายอะไรมิใช่หรือ… ยังไงๆ ทุกวันในชีวิตของผมก็เป็นเพียงเมื่อวานของวันพรุ่งนี้อยู่แล้ว ผมไม่จำเป็นต้องไปเรียกร้องเอามันคืนมาหรอกเพราะมันไม่สำคัญแม้แต่นิดเดียว ไม่สำคัญเลยจริงๆ
    ผมหยุดยืนมองผู้คนที่เดินขวักไขว่อยู่ในสำนักงานแล้วถอนลมหายใจ เออหนอชีวิต… หรือชีวิตคือเรื่องเศร้า เพราะเรามักคิดกันอยู่เสมอว่าเราเป็นเจ้าของมันโดยสมบูรณ์ ทั้งที่เราไม่มีวันรู้วิธีที่จะใช้มันให้คุ้มค่าได้เลย
    ยืนลังเลอยู่ครู่หนึ่ง ในที่สุดผมก็ตัดสินใจเดินไปยังฝ่ายขาย…
 

ตะเฆ่สัน 14/7/38 (แก้ไข 20/10/39)
ตีพิมพ์ครั้งแรก แพรว 10 มกราคม 2540

* * * * * * * * * *

    ภายหลังเรื่องสั้นเรื่องนี้ก็ไปรวมอยู่ใน ‘หนึ่งปีในเมืองหนึ่ง’ ด้วย มันเป็นเรื่องที่เหมาะกับคนเมืองจริงๆ นะ เรื่องสั้นเรื่องนี้ยังคงเป็นเรื่องที่เน้นพล็อตเหมือนเดิม สมัยเขียนเรื่องสั้นแรกๆ นั้นหัวผมเต็มไปด้วยพล็อตเลยนะครับ ข้อดีของเรื่องนี้คือมันเป็นเรื่องที่ค่อนข้างสั้นและสามารถบอกสิ่งที่ต้องการจะพูดได้หมด แต่ข้อเสียคือเมื่อย้อนกลับมาอ่านตอนนี้แล้ว ผมคิดว่ามันเป็นประเด็นที่ช่างเล็กน้อยเหลือเกิน อาจเป็นเพราะตอนเรายังอายุไม่มากก็สนใจเรื่องของตัวเองเป็นหลัก พอเวลาผ่านไปก็เริ่มมองไปยังสังคมที่เราอาศัยอยู่บ้าง แล้วก็เริ่มเข้าใจแล้วว่า ทุกคนก็มีปัญหาและโจทย์ของชีวิตที่ต้องตอบกันทั้งนั้น
    และสิ่งที่เรามองว่าเป็นปัญหา บางทีอาจเป็นเรื่องที่คนอื่นยิ้มรับอย่างเต็มใจก็เป็นได้.